Cá Nhân Mua Cổ Phiếu Của Công Ty Nước Ngoài Tại Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của Việt Nam như hiện nay, đã tạo nhiều điều kiện cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước được lựa chon các hình thức đầu tư khác nhau, đặc biệt là hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của các nhà đầu tư trong nước và một trong những hình thức đầu tư gián tiếp ra nước ngoài hiện đang được các nhà đầu tư cá nhân trong nước quan tâm đến là mua cổ phiếu của công ty nước ngoài tại Việt Nam, bởi thị trường cổ phiếu nước ngoài đang là thị trường tiềm năng và ngày càng trở nên thu hút đối với các nhà đầu tư. Như vậy, đầu tư gián tiếp ra nước ngoài được hiểu như thế nào? Nhà đầu tư cá nhân có được mua cổ phiếu của công ty nước ngoài tại Việt Nam hay không? Hiểu được vấn đề này, chúng tôi xin gửi đến các bạn nội dung tư vấn dưới đây nhằm chia sẻ cho bạn các quy định pháp luật hữu ích:

Đầu tư gián tiếp ra nước ngoài là hoạt động đầu tư ra nước ngoài dưới hình thức mua, bán chứng khoán, các giấy tờ có giá khác hoặc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư chứng khoán, các định chế tài chính trung gian khác ở nước ngoài[1].

Nhà đầu tư cá nhân có quốc tịch Việt Nam chỉ được thực hiện đầu tư gián tiếp ra nước ngoài dưới hình thức tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài[2]. Nghĩa là chương trình của tổ chức nước ngoài - tổ chức được thành lập theo pháp luật nước ngoài có hiện diện tại Việt Nam, thưởng cổ phiếu cho người lao động làm việc trong các tổ chức nước ngoài tại Việt Nam[3].

Chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài này chỉ được thực hiện thông qua tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu và sau khi được Ngân hàng Nhà nước xác nhận đăng ký và có đối tượng tham gia là người lao động có quốc tịch Việt Nam[4]. Tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài được hiểu là hiện diện của tổ chức nước ngoài tại Việt Nam bao gồm: tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, chi nhánh, văn phòng đại diện, văn phòng Điều hành của bên nước ngoài trong hợp đồng hợp tác kinh doanh[5].

Như vậy, cá nhân có quốc tịch Việt Nam đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam không được phép đầu tư ra nước ngoài dưới hình thức mua cổ phần của công ty nước ngoài tại Việt Nam, trừ trường hợp duy nhất cá nhân có quốc tịch Việt Nam đang là Người lao động của tổ chức nước ngoài ở Việt Nam thì cá nhân này được quyền đầu tư gián tiếp ra nước ngoài dưới hình thức tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài thông qua tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu. Điều này hoàn toàn hợp pháp và được pháp luật Việt Nam bảo vệ.

Theo quy định tại Điều 9 Thông tư 10/2016/TT-NHNN thì hình thức thưởng trong chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài bao gồm hai hình thức: (i) Thưởng trực tiếp bằng cổ phiếu; và Thưởng quyền mua cổ phiếu với các Điều kiện ưu đãi, tùy từng trường hợp cụ thể mà tổ chức nước ngoài quyết định lựa chọn.

Hiện nay ở Việt Nam thì chương trình thưởng cổ phiếu cho người lao động làm việc công ty niêm yết trên sàn chứng khoán thường được biết đến với các tên gọi như “Phát hành Cổ phiếu ESOP” với ESOP viết tắt của cụm từ Tiếng Anh – Employee Stock Ownership Plan hay chương trình phát hành cổ phiếu ưu đãi cho cán bộ công nhân viên. Thường thì giá cổ phiếu được mua trong Chương trình này rất thấp so với giá cổ phiếu thi trường và được thưởng trên cơ sở kết quả phấn đấu của nhân viên.

Theo quy định tại Điều 11 Thông tư 10/2016/TT-NHNN thì trình tự đăng ký thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài như sau:

Bước 1: Tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu nộp trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu điện 01 (một) bộ hồ sơ đăng ký thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài bằng tiếng Việt đến Ngân hàng Nhà nước.
Bước 2: Trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ, hợp lệ, trong thời hạn 05 (năm) ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, Ngân hàng Nhà nước có văn bản yêu cầu nhà đầu tư chỉnh sửa, bổ sung hồ sơ.
Bước 3: Trong thời hạn 15 (mười lăm) ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ đầy đủ, hợp lệ, Ngân hàng Nhà nước xác nhận đăng ký việc thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài có đối tượng tham gia là người lao động có quốc tịch Việt Nam.

Như vậy, thời gian để được Ngân hàng Nhà nước xác nhận đăng ký việc thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài là 15 (mười lăm) ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ như nêu dưới đây.

Thành phần hồ sơ đăng ký thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài bao gồm[1]:

Văn bản đăng ký thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài (theo mẫu);
Giấy tờ chứng minh tư cách pháp nhân của tổ chức nước ngoài;
Bản sao giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc giấy chứng nhận đăng ký hoạt động văn phòng Điều hành hoặc giấy phép thành lập chi nhánh/văn phòng đại diện của tổ chức nước ngoài tại Việt Nam hoặc các giấy tờ khác có giá trị pháp lý tương đương;
Tài liệu mô tả nội dung chi Tiết chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài;
Danh sách người lao động có quốc tịch Việt Nam được tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài.

Ngoài ra, tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu cần lưu ý một số điểm như sau:

Sau khi được Ngân hàng Nhà nước xác nhận đăng ký thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài, tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phải mở 01 (một) tài Khoản thực hiện chương trình để thực hiện các giao dịch thu, chi theo quy định pháp luật[1];
Ngoại tệ thu được từ việc bán cổ phiếu, bán quyền mua cổ phiếu ở nước ngoài của người lao động có quốc tịch Việt Nam, cổ tức và các thu nhập hợp pháp khác phải chuyển cho người lao động có quốc tịch Việt Nam thông qua tài Khoản thực hiện chương trình theo quy định[2];
Tuân thủ các quy định về quản lý ngoại hối, nghĩa vụ nộp thuế thu nhập và các quy định khác có liên quan của pháp luật[3];
Trường hợp tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu chấm dứt hoạt động tại Việt Nam, trước khi chấm dứt hoạt động tại Việt Nam, tổ chức thực hiện chương trình thưởng cổ phiếu phải bán cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phiếu thưởng và chuyển toàn bộ số tiền thu được cho người lao động, có quốc tịch Việt Nam tham gia chương trình thưởng cổ phiếu phát hành ở nước ngoài[4].